بازنشستگی و از کار افتادگی

بازنشستگی در دستگاههای دولتی

بازنشستگی و از کار افتادگی
بخش اول : بازنشستگی در دستگاههای دولتی
بازنشستگی کارکنان

•    درخواست کتبی متقاضی (به همراه موافقت واحد مربوط در صورتیکه بازنشستگی اختیاری یا توافقی باشد)
•    تکمیل فرم خلاصه سوابق خدمت دولتی
•    ارسال گزارش خدمت متقاضی به رئیس دستگاه و کسب موافقت ایشان
•    در صورت تخصصی بودن شغل کسب موافقت شورای تخصصی
•    صدور ابلاغ بازنشستگی با توجه به صدور مرخصی استحقاقی مستخدم
•    بررسی پرونده و استخراج و تکمیل فرم شماره یک(فرم اطلاعات مورد نیاز برای تأیید برقراری    حقوق بازنشستگی و وظیفه یا اصلاح و افزایش آن)
•    تکمیل فرم شماره 2(فرم محاسبه خدمت و تغییرات حقوق و مزایا در دو 2سال آخر خدمت)
•    صدور حکم برقراری حقوق بازنشستگی به استناد ماده مربوطه
•    ارسال سوابق به همراه پرونده استخدام به مدیریت سازمان بازنشستگی کشوری در استان جهت تأیید
•    ارسال حکم تأیید شده به امور مالی جهت برقراری حقوق بازنشستگی
•    ابلاغ به امور مالی جهت پرداخت کمکهای عائله مندی و اولاد
•    ابلاغ به امور مالی جهت پرداخت پاداش سنوات پایان خدمت

-    شرایط بازنشستگی اختیاری
-    شرایط بازنشستگی اجباری
-    شرایط بازنشستگی بانوان و صاحبان مشاغل سخت و زیان آور و جانبازان و مسئولینت
-    شرایط بازنشستگی پیش موعد
-    شرایط بازنشستگی نحوه اعمال کسورات بازنشستگی و محاسبه حقوق بازنشستگی
-    چگونگی پرداخت حقوق وظیفه به وراث مستخدمین دولت
صدور احکام وظیفه وراث

•    ابلاغ تاریخ فوت به امور مالی جهت قطع حقوق تا روشن شدن وضعیت  وراث
•    دعوت از ورثه مرحوم جهت تشکیل پرونده
•    تکمیل فرمهای اطلاعاتی و مشخصات ورثه که به تأیید مراجع ذیصلاح رسیده باشد
•    بررسی پرونده مرحوم و تکمیل فرمهای شماره یک(فرم اطلاعات مورد نیاز برای تأیید برقراری حقوق وظیفه وراث)
•    تکمیل فرم شماره2(فرم محاسبه مدت خدمت و تغییرات حقوق و مزایا)
•    صدور حکم برقراری وظیفه وراث به استناد مواد قانونی مربوط
•    ارسال سوابق به انضمام پرونده پرسنلی به سازمان بازنشستگی استان
•    ارسال حکم به امور مالی جهت پرداخت حقوق
•    ابلاغ حکم به خانواده متوفی
•    ابلاغ برقراری کمک هزینه اولاد و عائله مندی
•    ابلاغ پرداخت پاداش پایان خدمت و بازخرید مرخصی های استحقاقی استفاده نشده
-    

بخش دوم : بازنشستگی در شهرداریها

ماده 46 - مستخدمان ثابت شهرداری تهران از نظر بازنشستگی تابع صندوق بازنشستگی و وظیفه مستخدمان شهرداری موضوع ماده ( 58 ) اصلاحی قانون شهرداری - مصوب 1345 - هستند .
ماده 47 - مستخدمان ثابت و رسمی شهرداریها - به جز شهرداری تهران - از نظر بازنشستگی تابع صندوق بازنشستگی و وظیفه مستخدمان شهرداریها در سازمان بازنشستگی کشوری هستند و از نظربازنشستگی و کسور پرداخت شده تابع مقررات بازنشستگی و وظیفه مشمولان قانون استخدام کشوری و اصلاحات بعدی آن هستند .
ماده 48 - شهرداری مکلف است از تاریخ تطبیق وضع مستخدمان خود با این آئین نامه هر ماه مطابق مقررات قانون استخدام کشوری و قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت کسورات قانونی بازنشستگی مستخدام را کسر نموده و پس از افزودن سهم شهرداری با توجه به قوانین یاد شده مجموع آن را به صندوق بازنشستگی و وظیفه مربوط پرداخت نماید .
تبصره 1 - وجوه حاصل اعم از سهم مستخدم و شهرداری به حساب مخوصص در یکی از بانکهای دولتی که از طرف سازمان بازنشستگی معرفی می شود واریز می گردد .
تبصره 2 - کسور بازنشستگی مستخدمان آماده به خدمت بر مبنای تمام حقوق گروه و افزایشهای سنواتی احتساب و از حقوق ماهانه آنان کسر می شود .
ماده 49 - شهرداری مکلف است اولین حقوق ماهانه کسانی که دوره آمزیاشی را گذرانده و به استخدام قطعی شهرداری پذیرفته می شوند و هر نوع تفاوت یک ماهه حقوق حاصل از افزایش سنواتی و ارتقای گروه مستخدمان را به حساب صندوق بازنشستگی واریز نماید .
ماده 50 - مستخدمان شهرداری می توانند با داشتن شرایط زیر تقاضای بازنشستگی نمایند و شهرداری مخیر به قبول آن است :
الف - داشتن شصت ( 60 ) سال سن .
ب - داشتن بیست و پنج ( 25 ) سال سابقه خدمت و پنجاه ( 50 ) سال سن .
تبصره 1 - هرگاه مستخدمان مشمول این آئین نامه قبل از رسیدن به سن بازنشستگی یا بعد از آن فوت شوند از تاریخ فوت ، بازنشسته محسوب و تمامی حقوق بازنشستگی محسوب و تمامی حقوق بازنشستگی و اصلاحات بعدی آن به وراث قانونی آنها پرداخت می شود .
تبصره 2 - مستخدمان شهرداری در هر حال مشمول قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی در دستگاههای دولتی مصوب 1366 و اصلاحات بعدی آن و قوانین مربوط به اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه هستند .
ماده 51 - شهرداری موظف است قبل از تاریخ بازنشستگی در صورت استحقاق مستخدم و بنا به درخواست او حداکثر چهارماه مرخصی با استفاده از حقوق و فوق العاده شغل و سایر مزایای مربوط به وی اعطاء نماید و در هر حال تاریخ پایان این مرخصی باید طوری تعیین شود که سن مستخدم از شصت و پنج سال ( 65 ) سال تمام تجاوز ننماید .
ماده 52 - حقوق بازنشستگی و وظیفه از کارافتادگی و وظیفه وراث مستخدمان شهرداری عبارت است از معدل تمامی حقوق و مزایای دریافتی آنها که ملاک کسور بازنشستگی است در دو سال آخر خدمت مشروط بر آنکه حقوق بازنشستگی آنها از بالاترین حقوق بازنشستگی مقرر در قوانین و مقررات مربوط تجاوز ننماید .
ماده 53 - شهرداری می تواند مستخدمان رسمی و ثابت خود را که دارای سی سال سابقه خدمت با هر قدر سن باشند بازنشسته نماید .
ماده 54 - شهرداری مکلف است کلیه مستخدمانی که شصت و پنج تمام سن دارند را بازنشسته نماید .
ماده 55 - سوابق خدمت تمام وقت مستخدمان ثابت در شهرداریها و سازمانهای وابسته ، وزارتخانه ها ، موسسات و شرکتهای دولتی و موسسات عمومی غیر دولتی و سمت شهردار در صورت انتقال کسور یا حق بیمه برابر مقررات قانونی یا تقبل پرداخت آن به صندوق بازنشستگی ذیربط براساس مقررات مربوط از نظر افزایش سنواتی و بازنشستگی جزء سنوات خدمت آنها محسوب می شود .
تبصره 1 - ماخذ پرداخت کسور برای سوابق خدمت در شهرداریها و سازمانهای وابسته که کسور یا حق بیمه آن منتقل یا پرداخت نشده است مطابق مقررات قانون استخدام کشوری و قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت تعیین و سهم شهرداری با توجه به ماده ( 48 ) این آئین نامه پرداخت می شود .
تبصره 2 - ماخذ پرداخت کسور برای سوابق خدمت خارج ازشهرداریها و سازمانهای وابسته که کسور یا حق بیمه آن انتقال نیافته است بر مبنای بیست و یک درصد ( 21% ) اولین حقوق و فوق العاده شغل و سایر مزایای مشمول کسور بازنشستگی مستخدم ثابت در شهرداری و اصلاحات بعدی آن تعیین می شود که توسط مستخدم پرداخت خواهد شد .
تبصره 3 - چنانچه مستخدمان سازمانهای وابسته به شهرداریها که به استناد اساسنامه آن سازمان مشمول این آئین نامه نیستند بر اساس مقررات مربوط به استخدام شهرداریها در آیند سوابق خدمت تمام وقت آنها مشمول این ماده است .
ماده 56 - کسور متعلق در اجرای تبصره های ( 1 ) و ( 2 ) و ( 3 ) ماده ( 55 ) این آئین امه از طرف شهرداری به طور یکجا و از طرف مستخدم در یکصد و بیست قسط ماهانه به صندوق بازنشستگی پرداخت می شود مشروط بر اینکه در مورد مستخدمان شاغل مجموع پرداختی مستخدام بابت بدهی کسور بازنشستگی سنوات خدمت گذشته و کسور بازنشستگی جاری از یک چهارم مجموع حقوق و فوق العاده شغل و در مورد بازنشستگی و وظیفه بگیران از یک چهارم حقوق بازنشستگی یاوظیفه تجاوز نکند ، در صورتی که از این مقدار تجاوز کند به همین میزان به تعداد اقساط ماهانه او اضافه می شود .
ماده 57 - سابقه خدمت مستخدمان مشمول ماده ( 55 ) این آئین نامه از نظر بازنشستگی و وظیفه در صورتی جزء خدمت رسمی آنها محسوب می شود که به موجب احکام صادر شده به صورت تمام وقت یا با دریافت حقوق از شهرداریها و سازمانهای وابسته یا یکی از وزارتخانه ها وموسسات دولتی بوده باشد .
تبصره - سوابق خدمت کسانی که در تاریخ تصویب این آئین نامه به عنوان کارمند ثابت با مقررات استخدامی تطبیق شده اند از لحاظ افزایش سنواتی و بازنشستگی قابل احتساب است مشروط بر اینکه سوابق یاد شده منطبق با لیستهای حقوق و مدارکی که مبین انجام خدمت آنها در مشاغل اداری شهرداری است به تایید شورا رسیدباشد
ماده 58 - مدت خدمت وظیفه مستخدمان ثابت جزء سابقه آنان محوسب می شود مشروط بر اینکه مستخدم کسور بازنشستگی سهم خود را طبق تبصره های ( 1 ) و ( 2 ) و ( 3 ) ماده ( 55 ) حسب مورد و ماده ( 56 ) این آئین نامه پرداخت نمایند که در این صورت شهرداری نیز موظف به پرداخت سهم خود حسب مورد در مدت مقرر است .
ماده 59 - مستخدمان رسمی مشمول ماده ( 144 ) قانون استخدام کشوری در صورت تمایل می توانند به استناد تبصره ( 3 ) ماده یاد شده مشمول این آئین نامه شوند و شهرداری موظف است درخواست آنها را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال نماید تا سازمان بازنشستگی کشور نسبت به واریز کسور مربوط به صندوق بازنشستگی شهرداری اقدام نماید .

: از کار افتادگی صدور احکام از کارافتادگی

•    درخواست کتبی متقاضی دال بر از کارافتادگی
•    کسب موافقت دکتر معتمد
•    ارسال مدارک پزشکی و پرونده سوابق بیمار به شورای پزشکی جهت صدور رأی
•    کسب رأی مثبت و ارسال آن به شورای امور اداری و استخدامی
•    تکمیل فرم سوابق خدمت دولتی رسمی و غیر رسمی
•    صدور ابلاغ از کارافتادگی با توجه به مرخصی استحقاقی مستخدم
•    بررسی پرونده و تکمیل فرم شماره یک (فرم اطلاعات موردنیاز برای برقراری حقوق بازنشستگی , وظیفه  و یا اصلاح و افزایش آن)
•    تکمیل فرم شماره 2 (فرم محاسبه مدت خدمت و تغییرات حقوق و مزایا در دو سال آخر خدمت)
•    صدور حکم برقراری حقوق و از کارافتادگی به استناد مواد قانونی مربوط
•    ارسال حکم و پرونده پرسنلی به سازمان بازنشستگی کشوری مستقر در استان
•    ارسال حکم تأیید شده به امور مالی جهت برقراری حقوق از کارافتادگی
•    ابلاغ برای کمکهای عائله مندی و اولاد
•    ابلاغ جهت پرداخت پاداش پایان خدمت و خرید مرخصی استحقاقی استفاده نشده

ماده 60 - در صورتی که مستخدمان شهرداری به علل غیر ناشی از کار ، از کارافتاده شناخته شوند بر اساس مقررات قانون استخدام کشوری و قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت واصلاحات بعدی آن حقوق وظیفه از کارافتادگی دریافت می نماید و در صورتی که سنوات پرداخت کسور بازنشستگی مستخدام از پانزده ( 15 ) سال کمتر باشد پانزده سال تمام محسوب می شود .
ماده 61 - در صورتی که مستخدم ثابت در حین انجام وظیفه به علت حادثه ناشی از کار ، از کارافتاده شود بدون رعایت سنوات پرداخت کسور بازنشستگی ، تمام حقوق ، فوق العاده شغل ، تفاوت تطبیق و سایر مزایای مشمول کسورات بازنشستگی مستخدم در زمان از کارافتادگی در مورد او برقرار می شود مشروط بر آنکه از حداکثر حقوق بازنشستگی مقرر در این آئین نامه تجاوز ننماید .
تبصره 1 - هرگاه مستخدم موضوع این ماده به علت همان حادثه فوت شود حقوق وظیفقه از کارافتادگی او به عنوان حقوق وظیفه به وراث قانونی وی پرداخت می شود .
تبصره 2 - اعاده به خدمت مستخدمان از کارافتاده در صورتی که بهبودی حاصل نمایند و توانایی اشتغال یافته باشند قبل ازرسیدن به سن شصت سالگی بلامانع است و تشخیص آن بر عهده شورا است .
-    از کار افتادگی ناشی از کار
-    از کار افتادگی ناشی از غیر کار
-    نحوه بر قراری مستمری به باز ماندگان کارمندان متوفی  باز نشسته و از کار افتاده
-    ماده 62 - در صورتی که مستخدم بازنشسته یا از کار افتاده ، فوت شود حقوق وظیفه وراث قانونی او برقرار می شود .
ماده 63 - وراث قانونی در این آئین نامه عبارتنداز :
الف - زوجه دائمی .
تبصره - در صورتی که متوفی دارای چند زوجه باشد این سهم به تساوی بین آنها تقسیم می شود .
ب - زوج ، در صورتی که علیل ، از کار افتاده و تحت تکفل زوجه متوفی خود بوده باشد .
پ - فرزندان ذکور متوفی تا پایان بیست سالگی و در صورت ادامه تحصیل در یکی از دانشگاهها یا موسسات آموزش عالی رسمی کشور تا پایان بیست و پنج سالگی .
ت - فرزندان اناث تا زمان اختیار شوهر .
ث - فرزندان علیل یا ناقص العضو مستخدم متوفی که ازکارافتاده باشند مادام العمر .
ج - والدین مستخدم متوفی مشروط بر اینکه تحت تکفل متوفی بوده و پدر حداقل شصت سال و مادر حداقل پنجاه وپنج سال داشته یا از کار افتاده باشند .
چ - نوادگانی که پدرشان فوت شده و در کفالت مستخدم متوفی بوده اند یا دارا بودن شرایط بندهای ( پ ) و ( ث ) این ماده .
ح - دختران متوفی که مطلقه شده اند .
ماده 64 - مجموع حقوق وظیفه بازماندگان معادل تمام حقوق قازنشستگی یا حقوق وظیفه از کارافتادگی مستخدم متوفی است که به تساوی بین بازماندگان واجد شرایط تقسیم می شود ، در صورت قطع سهم هر یک از بازماندگان سهم قطع شده به تساوی به سهم سایر بازماندگان افزوده خواهد شد ، هرگاه بازمانده اجد شرایط مستخدم متوفی منحصر به فرد باشد کل حقوق وظیفه به وی پرداخت می شود .
ماده 65 - در صورتی که مستخدم قبلاز برقراری حقوق بازنشستگی یا وظیفه از کارافتادگی موضوع ماده ( 52 ) این آئین نامه فوت شود ، حقوق وظیفه بازماندگان او بر مبنای تمام حقوق بازنشستگی استحقاقی مستخدم متوفی به ترتیب مقرر درماده ( 64 ) این آئین نامه برقرار می شود ، در این مورد سنوات پرداخت کسور بازنشستگی مستخدام در صورتی که از پانزده سال کمتر باشد پانزده سال تمام منظور می شود .
ماده 66 - حقوق وظیفه وراث شهدا و سایر ایثارگران عبارت است از حقوق وظیفه مقرر در قوانین ومقررات مربوط با اصلاحات بعدی .
ماده 67 - هرگاه سنوات پرداخت کسور بازنشستگی مستخدم متوفی یا از کارافتاده کمتر از دو سال باشد متوسط حقوق مدتی که کسور بازنشستگی را پرداخت کرده است ملاک محاسبه قرار می گیرد .  

بیمه بیکاری و نحوه و شرایط ارائه مقرری بیکاری
مقدمه:
بیمه بیکاری یکی از طرحهای حمایت از بیکاران است که با پیشرفت صنعت و به منظور تکمیل حمایتهای تامین اجتماعی برای اولین بار در دهه اول قرن بیستم در کشورهای اروپایی آغاز و سپس در استرالیا و آمریکا اجرا گردید.
فلسفه به وجود آمدن بیمه بیکاری، تلاش دولتها برای تامین از دست دادن درآمد و معاش نیروی کاری است که به دلیل غیرارادی بودن و غیرداوطلبانه و بصورت موقت از دستیابی به شغل محروم میگردند و در برخی از کشورها نیز بیمه بیکاری بعنوان خسارت اخراج تلقی و کارگرانی که از کار اخراج میشوند از حمایتهای بیمه بیکاری استفاده می نمایند.
در کلیه این کشورها، منابع صندوق از پرداختی های کارفرمایان بعنوان رکن اصلی و کارگران تشکیل می شود و از کمکهای دولت نیز بعنوان تامین کننده کسری منابع استفاده می گردد.
تاریخچه :
در ایران برای اولین بار در اردیبهشت سال 1325 همزمان با اجرای تدریجی قانون بیمه های اجتماعی کارگران براساس پیشنهاد شورایعالی کار، طرح قانون کار مشتمل بر 48 ماده به تصویب هیات وزیران رسید. بموجب مواد 35 تا 43 تصویب نامه مزبور صندوقی بنام صندوق تعاون بمنظور ارائه حمایتهای ازدواج، عائله مندی، بیکاری، ازکارافتادگی، کفن و دفن و نیز صندوق بهداشت در هر یک از مراکز کارگری پیش بینی شده بود. بموجب مفاد ماده 37 تصویب نامه مذکور بنگاه رفاه اجتماعی از سال 1326 عملا" کار خود را آغاز نمود، اما به دلیل عدم تناسب میان تعهدات و حق بیمه دریافتی چندان موفق نبوده و صرفا" در برخی کارگاهها مبادرت به ایجاد صندوقهای مخصوصی که تحت نظر نمایندگان کارگر، کارفرما و وزارتکار اداره میگردد نمود و با دریافت حق بیمه به میزان 3% دستمزد (1% سهم بیمه و 2% سهم کارفرما) مبادرت به انجام حمایتهای فوق به کارگران کارگاههای خود می نمودند.
در سال 1331 لایحه قانونی بیمه های اجتماعی به منظور حمایت از کارگران مشمول قانون کار در برابر حوادث و بیماریها، ازکارافتادگی، ازدواج، حاملگی، عائله مندی، کفن و دفن و بیکاری به تصویب رسید. بموجب ماده 79 قانون مزبور سازمان بیمه های اجتماعی به تشکیل صندوقی بنام صندوق کمک به بیکاران که درآمد آن 5% مجموع درآمدهای حاصله از حق تعاون و بیمه سازمان بود مکلف گردید. لایحه قانونی فوق بدلیل مشکلات مالی چند نرخی بودن حق بیمه و فقدان امکانات اجرائی در سال 1334 اصلاح و حمایت بیکاری از آن حذف گردید.
در سال 1354 که قانون فعلی تامین اجتماعی به تصویب رسید بیمه بیکاری مسکوت ماند ولی در همان زمان مطالعات جامعی جهت تدوین قانون بیمه بیکاری بعمل آمد.
لیکن در سال 1366 با رشد فزاینده پدیده بیکاری در کشور ناشی از تعطیلی واحدها، مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی، رکورد سرمایه گذاری در بخش خصوصی و حتی دولتی و بمنظور حمایت از بیکاران مشمول قانون تامین اجتماعی، قانون بیمه بیکاری به مدت 3 سال بطور آزمایشی به تصویب رسید و بموجب قانون مزبور دولت مکلف گردید با ارائه عملکرد اجرائی و مالی قانون لایحه تجدید نظر شده را با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور تنظیم و به مجلس شورای اسلامی ارائه نماید. لایحه فوق در سال 1369 با اصلاحاتی بتصویب رسید و بطور دائم باجرا گذاشته شد.
تعاریف :
بیکار:
بیکار از نظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد.
مقرری بیکاری :
مقرری بیمه بیکاری عبارتست از وجهی که بر اساس مدت پرداخت حق بیمه و آخرین حقوق بیمه شده در صورت بیکاری غیر ارادی به مشمولین قانون کار پرداخت می‌گردد.
افراد تحت پوشش :
-     مشمولین قانون کار
منابع  :
با توجه به ماده 5 قانون بیمه بیکاری منابع صندوق از محل حق بیمه بیکاری به میزان 3% مزد بیمه شده که کلا" توسط کارفرما پرداخت خواهد شد تامین میگردد.
حمایت‌ها :
-     مقرری بیکاری.
-     قبول دوران دریافت مقرری بیمه بیکاری بعنوان سابقه پرداخت حق بیمه.
-     ارائه دوره های آموزشی فنی و حرفه ای.
-     درمان بیمه شده بیکار و خانواده وی در دوران بیکاری.
شرایط احراز :
به منظور دریافت مقرری بیمه بیکاری فرد متقاضی باید دارای شرایط ذیل باشد:
-     بیکاری بدون میل و ارائه بوده و فرد متقاضی آماده کار باشد.
-     داشتن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه.
-     اعلام مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی حداکثر ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری.
-     شرکت در دوره های کارآموزی و سوادآموزی در واحدهای مورد تائید وزارتکار و امور اجتماعی و ارائه گواهی به شعب تامین اجتماعی هر 2 ماه یکبار.
مدت پرداخت مقرری:
طبق ماده 7 قانون بیمه بیکاری، جمع پرداخت مقرری برای مجردین حداکثر 36 ماه و برای متاهلین یا متکلفین حداکثر 50 ماه براساس سابقه کل پرداخت حق بیمه به شرح جدول زیر میباشد:
جدول مدت پرداخت مقرری بر حسب سابقه و وضعیت تاهل
حداکثر مدت استفاده از مقرری با احتساب دوره های قبلی بر حسب ماه    سابقه پرداخت حق بیمه
12    6    از 6 ماه لغایت 24 ماه
18    12    از 25 ماه لغایت 120 ماه
26    18    از 121 ماه لغایت 180 ماه
36    26    از 181 ماه لغایت 240 ماه
50    36    از 241 ماه به بالا
 
 همچنین افراد مسن مشمول  این قانون که دارای 55 سال سن و بیشتر میباشند مادامیکه مشغول بکار نشده اند می توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیکاری باقی بمانند.
 محاسبه میزان مقرری :
با توجه به بند «ب» ماده "7" قانون بیمه بیکاری میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار عبارت است از 55% متوسط دستمزد یا حقوق و یا کارمزد روزانه بیمه شده همچنین به مقرری افراد متاهل یا متکفل تا حداکثر "4" نفر از افراد تحت تکفل به ازاء هر یک از آنها به میزان 10 درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. شایان ذکر است که مقرری از اولین روز بیکاری قابل پرداخت بوده و میزان آن در هر حال نباید از حداقل دستمزد کمتر و از 80 درصد متوسط مزد یا حقوق متقاضی بیشتر باشد. لازم بذکر است که متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیکار به منظور محاسبه مقرری بیمه بیکاری عبارتست از جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر روزهای کار و در مورد بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می کنند آخرین مزد عبارتست از جمع کل دریافتی بیمه شده که به ماخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین 90 روز قبل از شروع بیکاری تقسیم بر 90. در صورتیکه بیمه شده کارمزد، ظرف 3 ماه مذکور مدتی از غرامت دستمزد استفاده نموده باشد متوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله دستمزد ایام بیکاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.
 نحوه برقراری :
1)   مراجعه بیمه شده به واحد کار و امور اجتماعی محل خود ظرف مهلت 30 روز از تاریخ وقوع بیکاری و ارائه مدارک و تکمیل فرم تقاضای استفاده از مقرری بیمه بیکاری. (مراجعه بعد از 30 روز از تاریخ بیکاری با عذر موجه و با تشخیص هیات حل اختلاف تا سه ماه امکانپذیر خواهد بود)
2)   اخذ مدارک تکمیل شده توسط بیمه شده بوسیله واحدهای کار و امور اجتماعی و بررسی و اظهار نظر درخصوص غیرارادی بودن بیکاری متقاضی حداکثر تا 30 روز.
3)   معرفی بیمه شده بیکار پس از تائید به شعبه محل پرداخت حق بیمه.
4)   اخذ مدارک مورد نیاز از بیمه شده توسط شعبه.
5)   بررسی مدارک دریافتی و ثبت آنها در سیستم.
6)   بررسی پرونده بیمه شده متقاضی به احراز حداقل سابقه مورد نیاز.
7)   استعلام سوابق از واحد حسابهای انفرادی شعبه.   
8)   تعیین متوسط دستمزد 90 روز قبل از بیکار شدن
9)   محاسبه میزان مقرری و مدت استحقاق و صدور حکم مقرری بیمه بیکاری.
10)  اعلام مدت و میزان مقرری به اداره کار.
موارد توقف پرداخت مقرری:
-     مقرری بگیرانی که در حین استفاده از مقرری بازداشت و زندانی میگردند (مشروط بر اینکه متاهل نباشند) پرداخت مقرری متوقف و پس از گذراندن دوره محکومیت به شرط عدم اشتغال با معرفی واحد کار و امور اجتماعی مجددا" برقرار می شود.
-     مقرری بگیرانی که در حین استفاده از مقرری به خدمت وظیفه عمومی اعزام می گردند (در صورتی که متاهل نباشند) قطع میگردد و پس از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال با معرفی واحد کار و امور اجتماعی مجددا" نسبت به باقیمانده خدمت استحقاقی، مقرری آنان برقرار می شود.
 
علل قطع مقرری بیکاری:
1)   زمانیکه بیکار مجددا" اشتغال یابد.
2)   بنا به اعلام واحد کار و امور اجتماعی یا نهضت سوادآموزی یا سایر واحدهای ذیربط از طریق وزارت کار بیمه شده بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره های کارآموزی خودداری نماید.
3)   بیمه شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد.
4)   بیمه شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی گردد.
5)   بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار مربوطه اعاده گردد.
وظایف، تکالیف و اختیارات سازمانهای مجری:
وزارتکار:
-     شناسائی بیمه شده بیکار و تاریخ وقوع بیکاری و معرفی او به سازمان تامین اجتماعی.
-     برگزاری دوره های کارآموزی برای بیکاران مشمول قانون بیمه بیکاری.
-     ارائه گواهی به بیکاران مقرری بگیر که در کلاسهای کارآموزی شرکت داشته اند هر دو ماه یکبار.
-     اعلام عدم شرکت بیمه شده بیکار در دوره های کارآموزی و نهضت سواد آموزی بدون عذر موجه به شعبه تامین اجتماعی.
-     اجرای تغییرات ساختاری کارگاه مصوب شورایعالی کار در ارتباط با مدت تغییر ساختار و معرفی آنان جهت دریافت مقرری.
-     نظارت بر اجرای طرحهای اشتغال زا برای بیکاران مشمول قانون که از طرف دولت به مورد اجرا گذاشته می شود.
-     ارائه معرفی نامه به بیکاران مشمول قانون جهت استفاده از تسهیلات مربوط به اخذ پروانه کسب و کار، موافقت اصولی و تاسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه های صنعتی، کشاورزی و درمانی با اولویت.
-     اظهار نظر واحدهای کار و امور اجتماعی حداکثر 30 روز پس از اخذ مدارک تکمیل شده نسبت به غیرارادی بودن بیکار و معرفی کتبی به سازمان تامین اجتماعی در صورت تائید.
-     - فراهم کردن امکانات آموزشی برای ایجاد و افزایش مهارتهای مورد نیاز بازار کار و تجدید مهارت کارگران تحت پوشش در مراکز آموزش فنی و حرفه ای و یا مراکز آموزش در جوار کارخانجات از حساب صندوق طبق آئین نامه ای که به پیشنهاد سازمانهای فنی و حرفه ای کشور، تامین اجتماعی تهیه و به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.
سازمان تامین اجتماعی :
-     وصول حق بیمه بیکاری.
-     محاسبه میزان مقرری براساس سوابق بیمه ای آنان.
-     برقراری و پرداخت مقرری (حداکثر ظرف مدت 5 روز از تاریخ حائز شرایط بودن).
-     پرداخت مابه التفاوت به بیمه شدگانی که بعد از بیکاری به شغلی گمارده شده اند که حقوق و مزایای آنان کمتر از میزان مقرری متعلقه است.
-     احتساب سوابق بیمه ای مقرری بگیران در طول دریافت مقرری از نظر بازنشستگی و...
-     تحت پوشش قراردادن مقرری بگیران و افراد تحت تکفل آنان از نظر بیمه درمان.
-     پس گرفتن وجوه از مقرری بگیرانی که در بروز بیکاری مقصر شناخته می شوند.
-     پس گرفتن وجوه از مقرری بگیرانی که اشتغال بکار داشته و مقرری نیز دریافت داشته اند.
-     پس گرفتن وجوه از بیکارانی که با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار عودت گردیده و مقرری دریافت داشته اند.
-     تهیه صورتهای مالی مربوط به درآمدها و هزینه های صندوق بیمه بیکاری و نگهداری حسابهای آن بطور جداگانه و تهیه گزارشهای مالی در هر سال و ارائه آن به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کار و امور اجتماعی و شورای اقتصاد.
-     تامین هزینه های صندوق منحصرا" از محل منابع ناشی از اجرای قانون.
بیمه شده بیکار :
-     اعلام بیکاری خود به واحدهای کار و امور اجتماعی حداکثر ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری (مراجعه بعد از 30 روز با اعلام عذر موجه و به تشخیص هیات حل و اختلاف تا 3 ماه امکان پذیر است).
-     شرکت نمودن در دوره های کارآموزی و... که با تائید وزارت کار و امور اجتماعی تعیین میشود و دریافت گواهی لازم و ارائه به شعب سازمان تامین اجتماعی.
-     پذیرش شغلهای ارائه شده در ارتباط با کار تخصصی خود و یا مشابه آن.
-     پس دادن وجوهی که بعنوان مقرری دریافت داشته ولی استحقاق آن را نداشته است.
-     اعلام اشتغال بکار، تغییرات در شرایط افراد تحت تکفل و غیره به سازمان.

معاون روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: افراد متقاضی استفاده از بیمه بیکاری باید ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ بیکاری به اداره های تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای ارایه درخواست خود مراجعه و اقدام کنند.

ایشان دراین باره اظهار داشتند :

دارا بودن یک سال سابقه در آخرین محل اشتغال برای کارگرانی که در کارهای با ماهیت دایم هم زمان با اتمام قرارداد، بیکار می شوند و دارا بودن حداقل ۶ ماه سابقه کلی در مورد کارگران اخراجی که فاقد هر گونه قرارداد در دوران اشتغال بوده اند و یا در اثنای قرارداد مدت معین بیکار شده اند و نیز بیکاری بدون دلیل و اراده و انجام تسویه حساب پس از اخراج را که در حضور مراجع حل اختلاف اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مورد تایید قرار گرفته باشند، از دیگر شرایط استفاده از مقرری بیمه بیکاران می باشد.

معاون روابط کار اداره کل تعاون ،کار و رفاه اجتماعی همچنین در مورد کارهای فصلی و پروژه ای خاطر نشان کرد: چنانچه بیکاری کارگر در اثنای فصل کار و یا پروژه صورت گیرد در صورت احراز بند الف ماده ۶ قانون بیمه بیکاری(داشتن۶ماه سابقه مکفی) می تواند مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری باشد.

وی با اشاره به مزایای ویژه استفاده کارفرمایان واحدها مطابق تبصره یک ماده ۶ قانون بیمه بیکاری گفت: کارفرمایان واحد ها و کارگاه های تازه تاسیس که توان پرداخت حقوق کامل کارگران را ندارند، در صورت به کار گیری مقرری بگیران بیمه بیکاری با پرداخت ۳۰ درصد حقوق توسط کارفرما و ۷۰ درصد توسط سازمان تامین اجتماعی و همچنین معافیت از پرداخت حق بیمه در طول دوره اجرای دستورالعمل مربوط، می توانند از مزایای این طرح استفاده کنند.

ایشان خاطر نشان کردند : در صورت حفظ اشتغال مقرری بگیران مذکور پس از پایان دوره مقرری و افزایش شمار کارگران موجود با داشتن شرایط قانونی، از معافیت حق بیمه سهم کارفرما موضوع ماده ۱۰۳ قانون برنامه چهارم توسعه نیز برخوردار خواهند شد.

 

یکی از مزایای برخورداری از بیمه تامین اجتماعی این است که فرد اگر زمانی شغلش را از دست بدهد می‌تواند برای مدتی هرچند کم از کمک هزینه‌ای که به عنوان بیمه بیکاری در اختیار او قرار می‌گیرد، استفاده کند.

یکی از دل مشغولی‌های بسیاری از کسانی که به هر دلیلی شغل خود را از دست داده‌اند یا در آستانه از دست دادن آن قرار دارند، در کنار چگونگی پیدا کردن شغل جدید و تامین هزینه‌های زندگی و... راه و روش بهره گرفتن از بیمه بیکاری است.

آشنایی با قانون استفاده از بیمه بیکاری برای کسانی که اطمینان چندانی به آینده شغلی خود ندارند یک ضرورت است، سازمان تامین اجتماعی اخیرا اصلاحاتی روی این قانون داشته است، با خواندن این مطلب خیلی‌ها شاید راهی ادارات کار شوند که از بیمه بیکاری استفاده کنند و خیلی‌ها هم پی ببرند که برخلاف تصورشان مشمول استفاده از بیمه بیکاری نیستند.

* بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری

یکی از مهمترین نکاتی که در مورد قوانین موجود در این زمینه باید مورد توجه قرار دهید، تعریف بیکار از نظر این قانون است چرا که تصور اکثر مردم از بیکاری که می‌تواند از این قانون استفاده کند با تعریف قانون تفاوت دارد، بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری بیمه شده‌ای است که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد.

براساس این قانون چنانچه بیمه شده‌ای به علت تغییرات ساختاری اقتصادی کارگروه مربوطه و به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شود و همچنین بیمه شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار شوند، می‌توانند از مقررات این قانون استفاده کنند، تشخیص ارادی بودن یا غیرارادی بودن بیکاری بیمه شده، برعهده کمیته‌ای متشکل از نمایندگان سازمان تامین اجتماعی و اداره کار و امور اجتماعی محل اشتغال بیمه شده است.

یکی از مواردی که این روزها در سالن‌های ادارات کار به آن بر می‌خوریم این است که مردم بیمه بیکاری را با طرح مجلس که قرار است براساس آن بیکاران از یک حقوق 300 تا 350 هزارتومانی بهره‌مند شوند، اشتباه می گیرند.

 باید توجه داشت که آن قانون یک طرح مجزا است و هنوز به مرحله اجرا نرسیده و با بیمه بیکاری تفاوت دارد، بنابراین اگر با میل خودتان کارتان را ترک کرده اید یا در این زمینه با کارفرمایتان به هر دلیلی و براساس هر موافقت نامه‌ای به توافق رسیده‌اید و یا اینکه اساسا از بیمه تامین اجتماعی برخوردار نبوده‌اید به فکر استفاده از بیمه بیکاری نباشید.

* کارگران فصلی، یک استثنا

یکی از نقاط قوت این قانون این است که براساس آن کارگران فصلی در صورتی که در اثنای فصل کار اخراج شوند و بیکاری آنها بدون اراده شخصی تشخیص داده شود، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.

همچنین بیکاران دارای قرارداد کار با مدت معین در صورتی که براساس رأی مرجع حل اختلاف در اثنای مدت قرارداد اخراج شده باشند و افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بوده‌اند با تشخیص واحدهای کار و امور اجتماعی، در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند شد.

* چگونه اعلام کنیم، بیکار شده‌ایم

بیمه شده بیکار برای دریافت مقرری بیمه بیکاری باید حداکثر ظرف مدت 30 روز از تاریخ بیکاری موضوع را به واحد کار و امور اجتماعی ذیربط اطلاع دهد و آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی خود یا کار مشابه آن اعلام کند تا بتواند از بیمه بیکاری استفاده کند.

بیمه شدگان بیکار، در صورتی که مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشند، تبعه کشورهای خارجی نباشند، مستمری بگیر بازنشسته و یا از کار افتاده کلی نباشند و دارای حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می‌توانند برای استفاده از بیمه بیکاری اقدام کنند.

* حداکثر زمانی که می‌توانیم از بیمه بیکاری استفاده کنیم

بسیاری از مردم تصورشان این است که تا هر زمان دوست داشته باشند می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند، این تصور غلط است و باید دقت داشت که مدت پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه‌شدگان واجد شرایط به سابقه پرداخت حق بیمه از سوی آنان بستگی دارد و حداکثر زمان استفاده از آن برای مجردها 36 ماه و برای متاهل ها 50 ماه است.

بیکار شدگانی که براساس مقررات قانون کار و حسب آراء صادره از مراجع حل اختلاف مقرر در این قانون به دلیل قصور در انجام وظایف محوله و یا نقض آئین‌نامه‌های انضباطی کارگاه توسط کارفرما اخراج شده‌اند، مستحق دریافت مقرری بیمه بیکاری نخواهند بود و در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری به بیمه شده‌ای مشخص شود که بیکاری بیمه شده به اراده شخص او بوده است، بیمه شده باید وجوه دریافتی به عنوان مقرری بیمه بیکاری را به سازمان تامین اجتماعی بازپرداخت کند، همچنین بیمه شدگانی که با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار قبلی خود باز می‌گردند نیز باید مبالغ دریافتی را به تامین اجتماعی برگردانند.

چنانچه بیمه‌شده بیکار، اشتغال مجدد خود را اعلام نکند و به رغم اشتغال همچنان به دریافت مقرری بیمه بیکاری ادامه دهد، باید مقرری دریافتی از زمان اشتغال را به تامین اجتماعی برگرداند.